• Najlepszy miód
    jakiego mieliście okazję spróbować!
Produkty w koszyku : 0
Razem : 0.00
Pokaż koszyk | Panel klienta

Pożytki pszczele

2016-03-31

Witajcie :-)
Artykuł ten chcę poświęcić bardzo ważnemu zagadnieniu – pożytkom pszczelim. Dlaczego jest ono takie ważne? Otóż bez odpowiedniej bazy pożytkowej nie uzyskamy miodu nawet od najsilniejszych i najlepiej przygotowanych rodzin pszczelich, bo zwyczajnie nie będą miały skąd go uzbierać i przynieść do ula.

Pożytki pszczele to rośliny potencjalnie mogące dostarczyć nektaru i pyłku kwiatowego. Do pożytków zaliczamy także drzewa liściaste i iglaste, na których bytują mszyce i czerwce wytwarzające spadź. Nektar zawiera cukry i jest pokarmem węglowodanowym dla pszczół, pyłek kwiatowy zawiera aminokwasy i jest to pokarm białkowy. To właśnie z nektaru kwiatów różnych roślin powstaje miód. Przyjmuje się, że istotne dla pszczelarza są rośliny występujące do 1,5 km od ustawionych uli. Dlaczego? Otóż dlatego, że pszczoła odlatując z ula na tą odległość zużywa zabrany ze sobą miód, zbiera nektar i podczas powrotu do ula praktycznie w całości go zużywa. Jeśli zbierze nektar z bliższej odległości np. 100m od ula, to przez czas powrotu zużyje niewiele energii i prawie cały zebrany pokarm zostanie zgromadzony w plastrach, odparowany i „przerobiony” na miód.

pole rzepakuKwitnące pole rzepaku.

Pszczelarza cieszy, gdy w okolicy pasieki jest duże zróżnicowanie roślin miododajnych. Najlepiej gdy występuje tzw. ciągłość pożytków, a więc gdy jedne rośliny kończą, a inne rozpoczynają kwitnienie ciągle dostarczając nektaru. W praktyce w pasiece stacjonarnej bardzo ciężko jest uzyskać taką ciągłość, gdyż  po przekwitnięciu roślin wiosennych aż do rozpoczęcia kwitnienia roślin letnich występuje okres bezpożytkowy. Receptą na taką sytuację są wędrówki z pszczołami na pożytki. W moim wypadku wygląda to następująco:

  • Pszczoły zimują w pasiece stacjonarnej. Po zimie pierwszym pożytkiem pyłkowym jest leszczyna.
  • Następnie zakwitają wierzby.
  • Po przekwitnięciu wierzb masowo zakwitają mniszki lekarskie, sady owocowe i wszelkie kwiaty łąkowe.
  • Następnie wywożę pszczoły na rzepak ozimy, który zakwita w maju (gdybym nie wywoził, to po przekwitnięciu sadów i mniszka miałbym przerwę w pożytkach aż do lipy).
  • Po przekwitnięciu rzepaku, wywożę pszczoły na robinię akacjową popularnie zwaną akacją, która kwitnie na początku czerwca.
  • Pod koniec czerwca część uli wywożę na pożytek lipowy, a część przywożę do pasieki stacjonarnej, gdzie pozyskuję miód lipowo-malinowy. Jest to ostatni miód jaki wiruję w sezonie.
  • Po przekwitnięciu tych roślin wszystkie ule zwożę już na pasiekę stacjonarną, gdzie kwitnie wiele różnych roślin miododajnych. Nie odbieram już miodu ani pyłku pszczołom, lecz zostawiam im go na rozwój.
  • Późnym latem dbam o maksymalny rozwój pszczół, aby rodziny były silne na zimę. Jeśli zachodzi potrzeba już od sierpnia podkarmiam je małymi dawkami syropu, a we wrześniu zakarmiam na zimę.

Dlaczego to wszystko piszę? Aby uzmysłowić Wam że prowadząc pasiekę trzeba mieć wiedzę na różnych płaszczyznach. W tym wypadku trzeba znać terminarz kwitnienia roślin miododajnych oraz przewidywać jak będzie on się zmieniał w zależności od pogody. Przykładem może być rzepak ozimy, który jednego roku zakwitł 28 kwietnia, a kolejnego 15 maja. Dodatkowo trzeba jeszcze odpowiednio wcześniej przygotowywać rodziny pszczele aby na okres wystąpienia pożytku doprowadzić je do maksymalnej siły.

 

Rodzaje pożytków pszczelich

Pożytki pszczele możemy podzielić na rośliny miododajne oraz pyłkodajne. Miododajne to jak sama nazwa wskazuje dające nektar, z którego powstanie miód. Pyłkodajne to rośliny dające pyłek kwiatowy. Większość wykorzystywanych przez pszczoły roślin jest zarówno miododajna jak i pyłkodajna. Nie można w tym momencie zapomnieć o roślinach spadziujących (na których bytują mszyce i czerwce wytwarzające spadź). Rośliny iglaste na których występuje spadź to sosny, świerki, jodły i modrzewie. Liściaste natomiast to: lipy, dęby, klony czy kasztanowce. Jeśli można przyjąć, że rośliny miododajne nektarują cyklicznie co roku, to w przypadku spadzi jednego roku może jej być bardzo dużo, a innego w ogóle.

 

Główne pożytki pszczele

Nie sposób wymienić wszystkich roślin miododajnych bo jest ich w Polsce ok. 3000 gatunków, warto jednak krótko opisać najważniejsze z nich:

  • Leszczyny – w zależności od aury pogodowej kwitną od lutego do kwietnia, a więc bardzo wcześnie. W tym czasie nie kwitną żadne inne rośliny, dlatego są one źródłem cennego pyłku na przedwiośniu. Pszczoły zbierają pyłek z kwiatostanów męskich nie odwiedzając kwiatostanów żeńskich.

Leszczyna jako dobry pożytek pszczeli

  • Wierzby – zakwitają niedługo po leszczynach, są źródłem niezwykle ważnego pyłku i nektaru. Według mnie są to najlepsze rośliny gwarantujące dobry rozwój wiosenny rodzin pszczelich. Istnieje wiele gatunków wierzb, każdy zaczyna kwitnąć w innym terminie, co gwarantuje pszczołom ciągłość rozwoju.

pszczoły zbierające pył z wierzby

  • Mniszek lekarski – doskonała roślina pożytkowa. Dostarcza pszczołom zarówno pyłku jak i nektaru. Najlepiej nektaruje przy ciepłej, wręcz upalnej pogodzie. Gdy rodziny pszczele są bardzo silne, a pogoda dopisze, możliwe jest uzyskanie mniszkowego miodu odmianowego.

Mniszek lekarski pożytkiem dla pszczółek

  • Sady owocowe – zarówno nektaro- jak i pyłkodajne. Są bardziej pożytkiem rozwojowym, jednak w połączeniu z innymi roślinami kwitnącymi w tym samym czasie przyczyniają się do pozyskania wiosennego miodu wielokwiatowego.

pszczoła zapylająca kwiat

  • Rzepak – jedna z najlepszych roślin wykorzystywanych przez pszczelarzy. Kwitnie w maju. Dostarcza zarówno bardzo cennego nektaru jak i pyłku. Jest to pożytek towarowy, z którego pozyskuje się czysty miód odmianowy – rzepakowy.

rzepak

  • Robinia akacjowa – kwitnie na przełomie maja i czerwca. Jej nektarowanie zależne jest od pogody – musi być gorąco i parno. W innym wypadku pszczoły nie są aż tak zainteresowane trudno dostępnymi nektarnikami akacji. Jeśli pogoda dopisze, dzienne przybytki są bardzo duże i można odebrać towarowy miód akacjowy.

pszczoła na akacji

  • Gryka zwyczajna – kwitnie w lipcu. Bardzo dobra roślina miododajna i pyłkodajna. Nektaruje tylko do południa, a pszczoły „zdenerwowane” odcięciem dopływu pokarmu stają się agresywne. Podobnie jak w przypadku robinii akacjowej nektarowaniu sprzyja ciepła i wilgotna pogoda.

Gryka

  • Lipa – jeśli drzewa występują w większych skupiskach jest to doskonały pożytek i pozwala na odebranie lipowego miodu odmianowego. Rozpoczyna kwitnienie w połowie czerwca. Poszczególne odmiany różnią się terminem kwitnięcia przez co rozciąga się ono nawet do 5 tygodni. Nektarowanie często bywa zawodne, ponieważ kwiaty posiadają płytkie nektarniki wysuszane przez wiatr. Na lipach często pojawia się spadź dając pszczołom lepszy pożytek niż kwiatostan.

lipa

  • Facelia błękitna – roślina uprawiana specjalnie pod kątem pszczelarskim. Ma rekordowo dużą wydajność miodową i dużą wydajność pyłkową. Pszczoły bardzo chętnie ją odwiedzają. Zasiana na dużym areale może dać odmianowy miód faceliowy.

Facelia błękitna

  • Nawłoć – roślina ta porasta nieużytki, torowiska i podmokłe pola. Uznana za roślinę inwazyjną. Kwitnie w sierpniu i wrześniu. Nektarowanie uzależnione jest od stanowiska. Można otrzymać nawłociowy miód odmianowy.

nawłoć

  • Wrzos – krzewinka o wysokości 30-50 cm rosnąca w lasach sosnowych i brzozowych. Kwitnie 3-4 tygodnie począwszy od pierwszej dekady sierpnia. Najlepiej nektaruje podczas ciepłych i słonecznych dni. Jest to ostatni pożytek w roku.

Wrzosowisko

 

Inne mniej popularne, aczkolwiek bardzo miododajne rośliny:

  • Ogórecznik lekarski – od momentu wysiewu do pierwszych kwiatów mija ok. 40 dni. Nektaruje nawet w chłodne dni, wydajność miodową ocenia się na 200kg z ha.

Ogórecznik lekarski

  • Nostrzyk biały – roślina dwuletnia. Kwitnie od końca czerwca do początku sierpnia. Jedna z najlepszych roślin miododajnych w naszych warunkach klimatycznych.

nostrzyk

  • Przegorzan kulisty – roślina dwuletnia. Zakwita w połowie lipca w drugim roku uprawy. Również znajduje się w czołówce pod względem nektarowania.

Przegorzan kulisty

  • Trojeść amerykańska – kwitnie od końca czerwca przez okres 3-4 tygodni. Kwiaty pachną bardzo intensywnie, miód jest jasnożółty i delikatny w smaku. Znakomita roślina miododajna.

Trojeść

  • Pszczelnik mołdawski – roślina jednoroczna. Kwitnie w drugiej połowie lipca i w sierpniu. Pszczoły uwielbiają zapach kwiatów tej rośliny, na co wskazuje jej nazwa.

pszczelnik - dobrym pożytkiem

Wymieniłem tylko najważniejsze rośliny miododajne. Większość z nich występując masowo w naturze czy też siana na plantacjach umożliwia uzyskanie miodu odmianowego. Pozostałe kwiaty, o których nie wspomniałem również mają ogromne znaczenie dla pszczół dostarczając bioróżnorodności. Ich nektar wchodzi w skład miodów wielokwiatowych. Na koniec podam Wam ciekawostkę – nektar z kwiatów pobierany jest przez pszczołę języczkiem o długości 6 do 7 mm, do wola o pojemności 54 mm3. Aby wyprodukować 1kg miodu pszczoły muszą odwiedzić i zebrać nektar z 2 – 4 mln. kwiatów drzew owocowych, przy robinii akacjowej nawet z 8,5 mln. Doceniajmy je i owoc ich ciężkiej pracy – miód.

Łukasz Bogucki

Poprzedni wpis | Następny wpis

Sprawdź także:

Jak założyć pasiekę?

2016-03-30

Jeszcze kilka lat temu sam poszukiwałem informacji i odpowiedzi na pytania związane z zakładaniem pasieki. Po przeczytaniu wielu artykułów i...

Wspomnienia z Technikum Pszczelarskiego w Pszczelej Woli

2016-02-03

Witajcie :) Wiele osób pyta mnie jak wyglądała edukacja w Technikum Pszczelarskim w Pszczelej Woli. Odpowiadam: były to moje najlepsze...

Nasz pszczelarski ślub!

2016-02-14

To prawda :). Pół roku temu - 18 lipca 2015r. ożeniłem się :). Moją wybranką została Magda, z którą znałem się od 6 lat. Była ze mną...