• Najlepszy miód
    jakiego mieliście okazję spróbować!
Produkty w koszyku : 0
Razem : 0.00
Pokaż koszyk | Panel klienta

Jak założyć pasiekę?

2016-03-30

Jeszcze kilka lat temu sam poszukiwałem informacji i odpowiedzi na pytania związane z zakładaniem pasieki. Po przeczytaniu wielu artykułów i książek dysponowałem już dość dużą wiedzą teoretyczną, jednak wciąż pozostały dylematy odnośnie wyboru typu ula, rodzaju sprzętu pszczelarskiego czy też pierwszej linii pszczół. Miałem wtedy obawy czy poradzę sobie w praktyce pracując przy pszczołach, ponieważ pewne zagadnienia znałem tylko w teorii (np. rójka, miodobranie, czerw garbaty) i nigdy nie widziałem ich na żywo. Dziś pozwoliłem sobie napisać artykuł do wszystkich kandydatów na pszczelarzy, którzy chcą założyć pasiekę ale albo nie wiedzą od czego zacząć, albo czytając różne źródła mają mętlik w głowie. Wszystkie informacje piszę na podstawie własnych doświadczeń i myślę, że rozwieje Wam wszelkie wątpliwości.

Pszczolka

 

Od czego zacząć zakładając pasiekę?

Po pierwsze, osoba która zamierza zająć się hodowlą pszczół musi sobie odpowiedzieć na najważniejsze pytanie – po co i w jakim celu zamierza założyć pasiekę? Całkiem inaczej prowadzi się pasiekę typowo hobbystyczną składającą się z 4 uli, a zupełnie inaczej dużą pasiekę wędrowną nastawioną na produkcję miodu i produktów pszczelich. Jeśli chcesz popatrzeć na pracujące pszczoły, cieszy Cię widok wnętrza ula a przy okazji chciałbyś pozyskiwać miód na własne potrzeby, możesz nazwać się pszczelarzem hobbystą. W tym przypadku już musisz się określić, że nie będziesz chciał w przyszłości bardziej poszerzać działalności pszczelarskiej i nie zamierzasz sprzedawać produktów pszczelich. Jeśli natomiast planujesz zająć się pszczelarstwem na poważnie, sprzedawać miód, pozyskiwać różne produkty pszczele, cyklicznie powiększać liczbę pni czy też wywozić pszczoły na pożytki możesz nazwać się pszczelarzem rozwojowym. Jeśli hodowla pszczół bardzo Cię wciągnie, znacznie poszerzysz pasiekę, zajmiesz się hodowlą matek pszczelich i pszczelarstwo stanie się Twoim sposobem na życie, zostaniesz pszczelarzem półzawodowym lub zawodowym. Już na początku warto sobie odpowiedzieć na pytanie czy chcę być jedynie hobbystą czy pszczelarzem rozwojowym.

Po drugie, wskazane jest aby przyszły pszczelarz uzyskał minimum wtajemniczenia praktycznego. Oznacza to, że dobrze byłoby gdyby ktoś pokazał Ci na żywo wnętrze ula, abyś nauczył się rozróżniać na plastrze matkę pszczelą, pszczoły robotnice, trutnie, czerw kryty, czerw otwarty, jaja, poszyty miód, pierzgę oraz różne inne komórki plastra. Ponadto warto wziąć do rąk ramkę, sprawdzić ile waży czerw a ile miód, osłuchać się z brzęczeniem pszczół towarzyszącym podczas przeglądu gniazda. Gdy będziecie mieli trochę szczęścia, dostąpicie użądlenia przez pszczołę sprawdzając przy okazji reakcję Waszego organizmu na jad.

Po trzecie, warto zrobić wywiad wśród okolicznych pszczelarzy. Można dowiedzieć się w jakim typie ula gospodarują, jakie wykorzystują pożytki oraz jaka linia pszczół sprawdza się na Waszym terenie. Oczywiście wielu pszczelarzy niechętnie dzieli się swoimi doświadczeniami i nie chcą zdradzać swoich tajemnic, ale od czego macie mnie i portal pszczeliazyl.pl :-)

 

Lokalizacja zakładanej pasieki

Pasiekę z kilku powodów najlepiej założyć na wsi. Rośnie tam wiele roślin miododajnych, a pszczoły nie są narażone na spaliny i inne zanieczyszczenia środowiska. Ponadto część miast ma ustalone wewnętrzne zakazy prowadzenia pasiek w ich obrębie. Hodowla pszczół może się nie powieść także w sąsiedztwie specyficznych zakładów pracy. Pszczoły narażone na hałas czy drgania podłoża mogą źle zimować. Trzeba również wziąć pod uwagę sąsiedztwo innych pasiek. Zbyt duża ilość uli ustawiona na jednym terenie skutkowała będzie przepszczeleniem środowiska. Ponadto może dochodzić do rabowania się nawzajem rodzin pszczelich oraz przenoszenia chorób.

UleIdealne miejsce na pasiekę.

Ocena zasobów pożytkowych

Ilość zasobów pożytkowych – ilość roślin znajdujących się w pobliżu zakładanej pasieki, która potencjalnie może dostarczać nektaru i pyłku. Wśród tych roślin skupię się głównie na kwitnących, jednak na uwagę zasługują także niektóre drzewa liściaste i iglaste, na których żyją mszyce i czerwce produkujące spadź. Ocenę zasobów dokonuje się dla pasiek stacjonarnych, ponieważ w przypadku wywozu pszczół możemy wykorzystać rośliny kwitnące na całkiem innym terenie.

Jak przeprowadzić taką ocenę? Opowiem to na podstawie stacjonarnej Pasieki Pszczeli Azyl:

  • Pasieka mieści się na wsi.
  • Z jednej strony otaczają ją łąki, które graniczą z lasami, zaś z drugiej strony są to pola uprawne z dużą ilością nieużytków i starych sadów.
  • Wzdłuż drogi dojazdowej znajduje się dość sporo lip drobnolistnych oraz szerokolistnych.
  • Ok. 80 m od pasieki płynie rzeka z licznymi zakolami oraz rozlewiskami. Brzeg rzeki jest licznie porośnięty przez wiele gatunków wierzb oraz kwitnącą roślinność wodną.
  • Bezpośrednio z pasieczyskiem graniczy ekologiczna uprawa maliny.
  • Ule ustawione są we własnym sadzie owocowym.

ŁąkaTak wyglądają kwitnące nieużytki.

Jak szczegółowo ustalić występowanie roślin miododajnych na własnym terenie? Najpierw należy zdobyć wiedzę, na które rośliny mamy zwrócić uwagę a następnie wybierać się na spacery po okolicy.

Dla mojej pasieki są to m.in:

  • mniszek lekarski – łąki pod koniec kwietnia oraz w maju zamieniają się w istne „żółte dywany”,
  • różne drzewa i krzewy owocowe – wiśnie, czereśnie, jabłonie, grusze, brzoskwinie i inne,
  • lipy – zarówno pod kątem nektaru jak i spadzi,
  • chaber bławatek masowo rosnący w zbożu,
  • niedaleko znajdują się uprawy truskawek, czarnych porzeczek oraz aronii,
  • koniczyna biała i czerwona,
  • wiele gatunków wierzb, które dają jeden z pierwszych pyłków kwiatowych,
  • krzewy i krzewinki leśne – jagody, borówki, poziomki, malina leśna, jeżyna, kruszyna i inne,
  • leszczyny dostarczające pierwszego cennego pyłku,
  • kwitnąca roślinność wodna,
  • wiele innych roślin kwitnących na niekoszonych nieużytkach, łąkach, miedzach.

Każdy kto chce założyć pasiekę powinien określić jakie pożytki występują na danym terenie i nie dopuścić do sytuacji, że sąsiedztwo to wielohektarowe monokultury pryskanych od chwastów zbóż – dla pszczół jest to pustynia.

Monokultury uprawne – pustynia dla pszczół.

Wybór typu ula

Dla pszczelarza hobbysty nadaje się w zasadzie każdy typ ula. Jeśli ktoś cierpi na bóle kręgosłupa mogę polecić ule leżaki, które wymagają jedynie wyciągania ramek, bez konieczności podnoszenia całych korpusów ula. Dla pszczelarza rozwojowego polecam ule wielokorpusowe. Dlaczego? Dlatego, że ule te są precyzyjniejsze w obsłudze niż leżaki oraz nadają się do gospodarki wędrownej. Zalety uli wielokorpusowych:

  • Można poprzez odpowiednie dokładanie korpusów dowolnie zwiększać pojemność gniazda i miodni.
  • Można odebrać nawet małe i krótkie pożytki dodając półnadstawkę jako miodnię, uzyskując w ten sposób czysty miód odmianowy.
  • Dzięki odejmowalnej dennicy jest możliwość wyczyszczenia jej z osypu zimowego.
  • Ramki do miodobrania przewozimy w korpusach uli.
  • Dzięki zastosowaniu poziomej kraty odgrodowej pomiędzy rodnią a miodnią, ramki z miodem są pozbawione czerwiu. Pszczoły instynktownie składają miód nad czerwiem i ul wielokorpusowy doskonale im to umożliwia.
  • Możliwe jest zastosowanie „poduszki powietrznej” z pustej półnadstawki pod rodnią na czas zimowli.
  • Idealne do gospodarki wędrownej – zajmują mniej powierzchni niż ule leżaki oraz są lżejsze.
  • Można zastosować powałki, dennicowe poławiacze pyłku czy różnego rodzaju podkarmiaczki, których nie można zastosować w ulach leżakach.

ul leżakUl leżak.

W swojej pasiece stosuję ule wielkopolskie, stojaki 10 ramkowe w konfiguracji: 1 korpus gniazdowy i kilka półnadstawek jako miodnie. Po przetestowaniu uli drewnianych (ocieplanych słomą i styropianem), styropianowych oraz poliuretanowych zdecydowałem się na ule drewniane. Są to ule wytrzymałe, na ściankach nie skrapla się woda a materiał jest naturalny i przyjazny dla pszczół. Najważniejszą radą jeśli chodzi o typ ula jest to, aby nastawić się na jeden ich rodzaj. Nie ma nic gorszego niż kilka wymiarów ramek, które bardzo dezorganizują pracę. Ponadto używajcie powałek, zabawa w beleczki odstępnikowe to kolejny koszmar. Musicie to wiedzieć już przy zakładaniu pasieki, a te informacje oszczędzą Wam nerwów. Sam to wszystko przechodziłem na własnej skórze.

ule korpusoweUle wielokorpusowe.

Sprzęt pszczelarski

Dla pszczelarza hobbysty oprócz uli, ramek, drutu pszczelarskiego, krat odgrodowych, podkarmiaczek i węzy wystarczą jedynie:

  • dłuto pasieczne,
  • szczotka do zmiatania pszczół,
  • bluza z kapeluszem,
  • podkurzacz,
  • wanienka do odsklepiania plastrów,
  • ręczna 3-plastrowa miodarka,
  • widelec do odsklepiania plastrów,
  • bardzo drobne sito (polecam nylonowe stożkowe),
  • naczynia służące do rozlewu miodu,
  • prostownik samochodowy lub elektryczny wtapiacz do węzy.

Sprzęt pszczelarskiSprzęt dla pszczelarza hobbysty.

Dla pszczelarza rozwojowego lista jest znacznie dłuższa i obejmuje m.in. miodarkę z napędem elektrycznym na większą ilość ramek, stół do odsklepiania plastrów, topiarkę do wosku, odstojniki do miodu i inne w zależności od rozmiarów pasieki i potrzeb. Ponadto hobbysta miód odwiruje w kuchni a ramki zbije i zadrutuje w garażu. Pszczelarze którzy poważnie myślą o swojej pasji powinni nastawić się na budowę oddzielnej pracowni pasiecznej. Ja już podjąłem tą decyzję i jestem na etapie wyrabiania pozwolenia na budowę.

 

Kupno pszczół

Aby założyć pasiekę nie wystarczy przecież sam teren, sprzęt i ule. Potrzebne są nasze kochane pszczoły. Możemy je kupić w postaci:

  • Pakietów pszczelich – samych pszczół (najczęściej ok 1,5 kg) oraz matki.
  • Odkładów pszczelich – plastry z czerwiem, pyłkiem i pokarmem wraz z obsiadającymi je pszczołami oraz matką (najczęściej odkład 5 ramkowy).
  • Rójki – naturalnie wyrojonej rodziny pszczelej.
  • Pełnej rodziny – czyli wszystkich pszczół z jednego ula wraz z plastrami.
  • Całego ula wraz z pełną rodziną.
  • Całej pasieki wraz z wyposażeniem – najczęściej od starszych osób, które ograniczają bądź kończą przygodę z pszczelarstwem ze względów zdrowotnych.

Rój pszczółRójka.

Najczęściej pszczelarze kupują odkłady pszczele, pełne rodziny bądź całe ule wraz z rodzinami. Jeśli kupimy odkład np. w maju to naszym zadaniem jest doprowadzenie go do pełnej siły na zimę, nie nastawiamy się na pozyskiwanie z niego miodu. Miód pozyskamy kupując przezimowaną pełną rodzinę (o ile nie popełnimy błędów). Pszczoły zawsze kupujemy z polecenia, popartego przez kilku pszczelarzy. Musimy zwrócić uwagę aby były w dobrej kondycji, czyli powinny być:

  • Silne – na etapie rozwoju odpowiednim do danego miesiąca.
  • Zdrowe – ramki i ściany ula nie powinny mieć śladów kału (biegunka) a pszczoły już na oko muszą wyglądać na zdrowe (brak pszczół ze zdeformowanymi skrzydłami, czarnych i połyskujących).
  • Obsiadać plastry jasnobrązowe (ciemne plastry są już stare i nadają się do przetopu).
  • Nie mogą być zbyt agresywne, powinny dobrze trzymać się plastrów.
  • Matka powinna być nie starsza niż 1-roczna abyśmy mogli kolejny rok hodować pszczoły bez konieczności jej wymiany.

Odkład pszczeliOdkład pszczeli.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Na to, żeby nie kupować pszczół mniej niż 4 km od miejsca w którym chcemy założyć pasiekę. Gdy odległość będzie krótsza, pszczoła lotna może wrócić z powrotem na stare miejsce. Ponadto najlepszym terminem na kupno pszczół jest wiosna – pełne rodziny mogą dać nam miód a odkłady rozwiną się do zimy. Ze swojego doświadczenia radzę kupować same pszczoły a ule i sprzęt kupić nowe.

Ostatnim zagadnieniem w tym artykule jest rasa i linia pszczół na początek przygody z pszczelarstwem. Możemy wybierać spośród kilkudziesięciu linii z ras takich jak: krainka, kaukaska, włoszka, czy słynnym mieszańcem Buckfast. Polecam na początek krainkę. Dlaczego? Ponieważ wydaje mi się, że pracując z nią można nauczyć się pszczelarstwa i przygotować na wszelkie niedogodności. Pszczoła kraińska:

  • wpada w nastrój rojowy – nauczycie się go rozpoznawać oraz rozładowywać,
  • rozwija się w normalnym tempie na wiosnę, a w przypadku braku pożytków nie przerywa tak drastycznie czerwienia jak inne rasy oraz szybko zaczyna po takiej przerwie czerwić z powrotem,
  • tworzy silne i przeciętne rodziny (inne rasy tworzą np. bardzo silne),
  • kitują gniazdo,
  • są dość odpornymi pszczołami,
  • najczęściej troszkę bardziej agresywne niż np. buckfast, ale w przypadku nauki pszczelarstwa to pozytywna cecha.

Po przepracowaniu sezonu z tymi pszczołami dla porównania sprowadźcie matki innych ras i linii. Często można się wtedy pozytywnie zaskoczyć brakiem nastroju rojowego czy też łagodnością. Jestem zwolennikiem testowania wszystkiego na własnej skórze i Was również do tego namawiam.
Myślę, że tym artykułem rozjaśniłem początkującym pszczelarzom na co zwrócić uwagę przy rozpoczęciu przygody z pszczelarstwem. Wymieniłem tu w skrócie tylko najważniejsze rzeczy, chcąc opisywać dokładnie wszystkie aspekty, artykuł o zakładaniu pasieki miałby dziesiątki, jak nie setki stron.

Myślę, że udało mi się odpowiedzieć na pytanie „Jak założyć pasiekę?”

Po więcej informacji zapraszam na forum. Pozdrawiam.

Łukasz Bogucki

Poprzedni wpis | Następny wpis

Sprawdź także:

Hodowla pszczół

2016-04-28

Witajcie :) W jednym z poprzednich artykułów odpowiedziałem już na pytanie: jak założyć pasiekę? Jednak samo założenie pasieki nie...

Odkład pszczeli - jak go wykonać?

2016-04-13

Witajcie :) Pasiekę powiększać można wieloma metodami. Według mnie najlepszym sposobem jest tworzenie odkładów pszczelich. Postanowiłem...

Pożytki pszczele

2016-03-31

Witajcie :-) Artykuł ten chcę poświęcić bardzo ważnemu zagadnieniu - pożytkom pszczelim. Dlaczego jest ono takie ważne? Otóż bez...